Autisme en sociale angst Deel 3

Schilderij acryl:  M. Pijler SSP

Inleiding

Veel mensen met autisme vinden het moeilijk om te ontspannen. Ze voelen zich niet veilig. Een gevoel van veiligheid is nodig om te leren ontspannen (ventraal vagaal). Als we ons niet veilig voelen zijn we voortdurend onze omgeving aan het aftasten.

In dat gevoel van “verdedigen en jezelf beschermen” kan je een mindfull of yoga les niet ervaren wat het voor je kan doen. Voor mensen met autisme en sociale angst zijn deze interventies en oefeningen niet geschikt om mee te starten. Eerst moet er een gevoel van veiligheid ontstaan. Dat gaat niet vanzelf als men al jaren in deze “flow” leeft en het zenuwstelsel niet anders gewend is.

Overprikkeling wordt door iedereen ervaren die erg gespannen is. Dat is zeker niet alleen zo bij mensen met autisme al is daar de laatste jaar (te) veel aandacht naar toe gegaan. De overgevoeligheid komt voort uit een overbelast zenuwstelsel.

Waar gaat dit blog over?

• SSP
• Achtergrond SSP

SSP

Onlangs heb ik het safe and sound protocol gelezen (SSP) en zelf ervaren. Deze interventie wordt nog weinig in Nederland aangeboden. Dat is opvallend omdat het ontwikkeld is voor kinderen met autisme. Het is een vijfdaagse auditieve interventie bedoeld om stress en auditieve gevoeligheid te reduceren en sociale betrokkenheid en veerkracht te stimuleren.

Zenuwstelsels zijn met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar. Een moeder kan haar kind kalmeren door haar stem en verbinding (psychisch en lichamelijk) maken. Het zenuwstelsel van de baby kan bij een gezonde ontwikkeling goed afstemmen en zich ontwikkelen. Deels is het autonome zenuwstelsel dus aangeboren, maar het ontwikkelt zich daarna verder gedurende ons leven. Positieve en negatieve ervaringen hebben invloed op het zenuwstelsel en dus hoe we gevaar signaleren.

SSP staat voor het ‘Safe and Sound Protocol’ dat is ontwikkeld door Dr. Stephen Porges.

SSP gebruikt het auditieve systeem om toegang te krijgen tot de nervus vagus die onze fysieke (freeze/flight/fight) toestand reguleert.

Door de fysieke en emotionele toestand waarin je zit te kalmeren, kan er een deur geopend worden naar een betere communicatie met anderen, en/of een betere ontvankelijkheid voor andere vormen van therapie.

De apparatuur die gebruikt wordt bij dit protocol is ontworpen door Integrated Listening Systems. (Unyte-ILS)

Het SSP programma traint het middenoor die aan beide kanten van het trommelvleis zitten om de menselijke stem te laten doorklinken. Door het gehoor te richten op de menselijke stem train je het brein om irrelevantie frequenties eruit te filteren. Het oor en het zenuwstelsel wordt (als het ware) opnieuw ingesteld.

Uit onderzoek blijkt:
SSP heeft:
- Een gunstige invloed op auditieve verwerking, zoals de vermindering van overgevoeligheid voor geluid.
- Vermindering van onbegrepen keelklachten, zoals een globus gevoel.
- Verbetering van het verwerken van informatie.
-Verbetering van je stemming en regulering van emoties
- Vermindering van stress, spanning en angsten
-Verbetering slaapkwaliteit
-Gunstige invloed op chronische pijn, depressie, vermoeidheid

Achtergrond SSP

Als we luisteren naar een stem met een hoge mate van tonale modulatie, zal ons zenuwstelsel een toestand triggeren die we met veiligheid associëren. Met die kennis hebben ze de prosodische eigenschappen van vocale muziek uitvergroot met speciaal daarvoor ontworpen  computeralgoritmen, die ze hebben losgelaten op een muziekstuk. Als je ernaar luistert, lijkt het af en toe of de muziek verdwijnt. Het klinkt erg ijl en daarna wordt het voller, dan weer ijler. Als de geluiden wegsterven, ga je je best doen om ze te horen en krijg je een gevoel van verlies. Zodra het geluid terug keert voel je je opgetogen. Door de frequentie banden te moduleren krijgen we het subjectieve gevoel dat we de akoestische omgeving worden binnen getrokken en er weer uit worden geduwd. De doelstelling van de interventie is het triggeren van de neurale netwerken die bij de neuroceptie van veiligheid betrokken zijn en die normaliter worden getriggerd door prosodische stemmen, zoals die van een moeder die haar baby kalmeert. De interventie versterkt de prosodie en niet het volume.
Pas als het zenuwstelsel niet in een overmatig waakzame en defensieve toestand is , kan het de middenoorspieren reguleren, waardoor de luisteraar ontvankelijk wordt voor de neurofysiologisch heilzame werking van de gemoduleerde geluiden.

De intonatie van de stem is belangrijk voor mensen met autisme. Dit heeft namelijk verband met het kunnen wegfilteren van achtergrondgeluiden. Deze interventie (SSP) wordt met name toegepast bij kinderen met autisme. Voor ouderen is dit iets moeilijker omdat ons gehoor verslechterd naarmate we ouder worden.
Sommige volwassenen die mee hebben gedaan aan een SSP geven aan dat ze daarna erg moe zijn. De vermoeidheid wordt veroorzaakt doordat er spiertjes in het oor worden aangesproken die normaal minder gebruikt worden en die dit doorgeven aan het zenuwstelsel. Als je geluiden van gevaar veel sneller opneemt (je bent gespannen) is de neurale tonus verlaagd. Door lagere neurale tonus ontstaan door bijvoorbeeld een reactie op stress of trauma. Het SSP programma kan het sociaal betrokkenheidssysteem activeren.
Uiteraard is deze uitleg niet volledig en ook de interventie niet. Je kunt niet “genezen of minder autistisch worden door SSP”. Wat wel kan is dat je leert ontspannen en dat het beter gaat lukken om achtergrond geluiden weg te filteren.  

Ik heb zelf SSP gedaan en mij viel op dat ik een soort van spierpijn kreeg in mijn oor, maar vooral moe was na afloop. Het is ontspannend. Ik stelde me voor dat mijn oren erg gespannen waren en ging ontspannen door de muziek met de verschillende frequenties. Zoals elke methodiek is ook dit niet “het wonder middel”. In ieder geval gaf het mij een goed gevoel of ander gevoel dat ik nog niet kende.