Belangst

 Tekening: M.Pijler

Inleiding

Bijna veertig procent van de volwassenen tussen de 18 en 30 jaar heeft belangst, blijkt uit een onderzoek van Motivaction uit 2018.

Zo’n 15% van de Nederlandse bevolking van 31 jaar en ouder heeft er, in meer of mindere mate, last van. Dit percentage ligt vermoedelijk nog hoger bij de groep met een diagnose in het autisme spectrum. Dankzij e-mail, social media, WhatsApp en sms kan je veel dingen regelen zonder dat je moet bellen.

Telefoneren is niet mijn favoriete bezigheid en vroeger stelde ik het vaak uit. Wat moest ik zeggen? Zou de ander mij begrijpen? Ben ik niet lastig als ik dit vraag? Talloze vragen om het maar niet te hoeven doen.

Mijn coach belde snel en gemakkelijk naar iedereen om iets te weten te komen. Door het meeluisteren kwam ik erachter dat de instanties nooit moeilijk deden en rustig vragen bleven beantwoorden tot iets was opgelost. Bijvoorbeeld telefoneren met de belasting, gemeente, personeelszaken, klantenservice, energieleverancier, de huisarts etc. Het gemak waarmee zij zaken helder kreeg kostte zoveel minder aan energie dan mijn uitstellen om iets geregeld te krijgen! Natuurlijk zijn er wachtrijen of heb je niet meteen de juiste persoon aan de telefoon, maar dan nog werkt dit veel sneller en efficiënter dan uitstellen.

Nu zeg ik het als ik het niet begrijp of ik vraag om later terug te bellen. Alleen moet ik niet bellen als ik ergens gefrustreerd over ben. Dan kan het zijn dat ik dingen zeg die ik beter niet had kunnen zeggen. De telefoon direct aannemen doe ik zelden. Ik krijg liever eerst een voicemail zodat ik weet wie en wat ik kan verwachten.

Waar gaat dit blog over?

• Wat is belangst?
• Rekening houden met autisme
• Tips voor mensen met autisme
• Tips voor als jij belt met iemand met autisme

Wat is belangst?

Sommige mensen voelen zich onzeker over hoe een gesprek zal verlopen, of zijn bang dat het ongemakkelijk wordt. Bijvoorbeeld omdat ze bang zijn voor onverwachte vragen.
De angst om zelf te bellen of om de telefoon op te nemen als je wordt gebeld noemen we belangst.

• Je wordt overrompeld door een onverwacht telefoontje want je hebt moeite met het onverwachte;
• Je struikelt over je woorden omdat je niet weet op welk moment je iets kan zeggen of vragen;
• Je denkt dat je snel moet reageren;
• Je weet niet meer wat je moet zeggen omdat de ander te snel aan het praten is;
• Je weet niet wat je van het gesprek kan verwachten of wat de ander van jou verwacht;
• Je bent bang dat je niet uit je woorden komt;
• Je bent bang dat de ander niet te vertrouwen is.
  
  

Rekening houden met autisme

De ene persoon met autisme heeft belangst en de ander heeft er geen problemen mee. Het is geen typisch autisme probleem, maar het zou wel positief zijn als instanties rekening met je willen houden als je belangst hebt.

De moeite met bellen en gebeld worden als je autisme hebt heeft een andere oorzaak dan bij mensen zonder autisme.
Gebeld worden is vaak onverwacht en onvoorspelbaar. Dat vraagt iets van de schakelvaardigheden en flexibiliteit in de hersenen, Bij mensen met autisme zijn verloopt dit niet zo soepel en vanzelfsprekend. Er is rust en ruimte nodig om de informatie te verwerken.

Als je een tragere informatieverwerking hebt dan is dit een beperking bij het telefoneren. Met name als de beller snel praat en nieuwe informatie geeft en daarbij vragen stelt. Mensen met autisme hebben moeite met nieuwe informatie en met directe vragen. Snel praten, veel informatie en directe vragen veroorzaken onrust en angst.
Als je weinig verbeelding (of juist veel) hebt kan het zijn dat je de bedoeling van een telefoongesprek niet meteen begrijpt. Als de ander dat niet duidelijk aangeeft wat de bedoeling is dan ontstaat belangst.

Tips

Het is duidelijk dat bellen en gebeld worden niet voor iedereen een plezierige bezigheid is, laat staan als je autisme hebt. Maar wat kun je doen om hier beter mee om te gaan? Op internet vond ik een grote hoeveelheid aan tips. Ga ermee aan de slag als je belangst hebt. Blijf er niet in hangen, maar ga oefenen en vraag daar ondersteuning bij. Zelf bellen met instanties als de belasting of UWV is voor iedereen moeilijk en geeft spanningen. Verwacht niet van jezelf dat je het ooit geweldig en leuk gaat vinden om deze instanties te bellen. Het kost altijd moeite en energie. Bedenk wat je mist als je niet meteen gaat telefoneren. Wordt je vraag of probleem dan sneller opgelost?

De huisarts of je hulpverlener bellen is belangrijk. De assistentes zijn meestal vriendelijk. Regelmatig word je in de wacht gezet met een keuzemenu of met een muziekje. Laat je hierdoor niet tegenhouden. Maak dat belangrijke telefoongesprek en stel het niet uit.

Je gaan storen aan een keuzemenu of muziekje brengt je niet verder. Ook mensen zonder autisme zijn niet blij met keuzemenu’s en muziekjes. Iedereen wil graag meteen goed geholpen worden zonder ruis en wachttijd. Accepteer dat dit erbij hoort.

Je kunt bij instanties en werk aangeven dat je belangst hebt, maar dat vinden ze meestal niet prettig omdat het hun extra tijd en werk kost als ze je op een andere manier moeten bereiken om bijvoorbeeld een afspraak te maken. Geef het aan, maar reken er niet op dat ze hier altijd rekening mee gaan houden. Accepteer dit. Je kunt de wereld van afspraken maken niet veranderen.

Soms geven mensen aan dat ze de lichaamstaal missen tijdens het telefoneren, maar zeggen ook dat ze de ander moeilijk kunnen “lezen” bij een face to face gesprek. Dat is tegenstrijdig. Bedenk dat voor iedereen alleen luisteren naar een stem een beperking is. Ze zien jou ook niet.

1. Bereid het telefoongesprek goed voor.
   Zet je vragen op papier.
2. Maak een belafspraak.
3. Stel vragen. Wat zegt u? Wat bedoelt u?
4. Laat de telefoon gerust rinkelen. Als de voicemail wordt ingesproken weet je in elk geval waar het over gaat voordat je terugbelt.
5. Geef indien mogelijk aan dat je liever per mail of app benaderd wordt.
6. Zet je telefoon op stil als je echt niet gestoord wilt worden.
7. Bel op rustige momenten naar instanties. Mocht je kunnen ontdekken wanneer de wachtrijen korter zijn, bel dan op die momenten.
8. Het oefenen van je telefoongesprek kan je meer zelfvertrouwen geven. Zorg dat je niet gestoord kan worden en er niemand meeluistert, dat neemt al veel spanning weg.
9. Het hoeft niet perfect. Het perfecte telefoongesprek bestaat niet. Stel dat er een stilte valt omdat je niet weet wat je moet zeggen, besef dan dat dit helemaal niet erg is. Benoem dat je even aan het nadenken bent en kijk naar je briefje (in de voorbereiding gemaakt) om de draad weer op te pakken. Er zijn altijd twee mensen in gesprek en je bent niet de enige die eens een stilte laat vallen.
10. Durf nee te zeggen. Een reden waarom veel mensen niet durven te bellen is omdat ze dan meteen moeten antwoorden op een vraag. Je hoeft niet meteen een antwoord te geven als je dat niet wilt. Heb je nog wat bedenktijd nodig? Zeg dan dat je er nog even over wil nadenken en je later terug zal bellen.
11. Houd iets vast. Een stressbal, pen of schrijf of teken op een papier tijdens het gesprek.
12. Zelf bellen. Met autisme ben je geneigd om het bellen te laten overnemen door een ouder of je autismecoach. Dat is niet verstandig want zo wordt je angst niet minder, maar juist groter. Het is wel goed om in de oefenfase dit samen te doen, Mar maak er geen gewoonte van als je wel (emotioneel en cognitief) in staat bent om zelfstandig te telefoneren.
13. Wees aardig voor jezelf als het niet meteen goed gaat. Fouten maken mag! Naarmate je meer oefent en meer ervaring krijgt met bellen, merk je dat je belangst geleidelijk afneemt.

Tips voor instanties

Deze tips zijn bedoeld voor medewerkers van instanties zoals huisartsen, UWV, Belasting, Gemeente, schooldecanen etc.

Bij personen met autisme dient u rekening te houden met de beperkingen in het niet snel kunnen verwerken van informatie en de problemen met schakelen van de ene vraag of opmerking na de andere. U dient vooral u tempo van telefoneren laag te houden. Dat wil niet zeggen dat deze mensen een laag IQ hebben. Ook mensen met autisme en hoogbegaafdheid kunnen hier last van hebben.

1. Neem het serieus dat iemand met autisme belangst heeft. Dat wil niet zeggen dat u dan maar niet moet bellen. Stel de persoon gerust. Geef ruimte aan de angst door rust te brengen in het gesprek.
2. Maak vooraf een belafspraak. Dan kan de ander zich voorbereiden.
3. Vertel waarom u belt. Wat is het doel van het gesprek? Als er een belafspraak is dan is dat vooraf duidelijk gemaakt.
4. Vraag of het doel duidelijk is en of er vragen zijn en maak daar tijd voor.
5. Stel vraag voor vraag en wacht op het antwoord. Ga aan de telefoon niet in discussie als iets niet meteen duidelijk is.
6. U kunt altijd later nog eens bellen of u vraagt voor een gesprek of andere vorm van afspraak.
7. Met begrip voor de angst komen we al heel ver. Het is niet moeilijk en kost ook geen tijd om deze kleine aanpassingen te doen en de ander gerust te stellen.

Bronnen:
Op internet staat veel informatie over belangst. Hier nu twee voorbeelden die ik heb gebruikt voor dit blog.
Belangst? Met deze tips gaat bellen makkelijker - Blogbox
https://tkmst.nl/blogs/geld-en-werk/angst-om-te-bellen-komt-vaker-voor-dan-je-denkt/